نمد مالی
illhaگزارشی از نحوه تولید انواع نمد زیر انداز و کولی و مدل های و الگوهای این صنایع دستی مهم و تاثیر ان در زندگی عشایر (باصری ) در کارگاه تولیدی آقایان زارعی ( پدر و فرزند )و معرفی هنر نمد مالی و تصاویری از چهره این حرفه illha
کارگاه
تهیه نمد به اصطلاح ( نمد مالی ) فتح آباد حدود 7 کیلومتری غرب شهر مرودشت
، زیر نظر میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری ، در استان فارس
سازندگان و کار فرمایان آقایان امان الله و علی اکبر زارعی اهل و ساکن فتح اباد مرودشت : مراحل تولید یک نمد illha
مواد
اولیه پشم بره و محصول عشایر فارس اغلب باصری به رنگ های سفید ، مشکی ،
بور یا قرمز پس از خریداری پاکسازی و مرتب میشود . طرح و نقشه یا الگو
علاوه بر سلیقه ای و سفارشی از طرح های هندسی از قبیل گل و گیاه و درخت و
حیوانات مانند شیر و ببر و آهو و طاووس ، گوزن و برای تزیینی طرح های قرآنی
و غیرو را انتخاب می کنیم . در کل نزدیک به 20 طرح آزاد موجود است . مرحله
مهم رنگ آمیزی پشم است که بطور مرتب با رنگها و کمک رنگهای طبیعی پشم ها
رنگ و جداگانه نگهداری میشود تنها رنگ سفید خود رنگ نیاز به رنگ آمیزی
ندارد و زمینه را برای تهیه یک نمد زیر انداز در ابعاد حد اکثر 2متر در
1/30 قالب گیری نظری و اماده می کنیم . گل های و طرح های مورد نظر را با
پشم رنگی بصورت رشته ای بر جسته در می آوریم . یا به اصطلاح گل کاری را
انجام می دهیم . پس از اتمام طرح گل ریزی پشم سفید یا زیره ای - قهوه ای را
روی ان ریخته با وسیله ای بنام کلک = kelk آرام و با حوصله با قطر یکنواخت
پهن و تنظیم می کنیم . پعد با اب صابون ( چربی گوسفند ) می پاشیم تا حالت
چسبندگی خود را حفظ کند . . سپس با یک تیر ،چوب با حول محور ان سطح کلی را
لوله و دایره ای پیچیده و با آرنج و زانو ضمن زمزمه اواز و اهنگ خانی بطور
مرتب ورز یا روی ان می کوبیم .سه تا 4 ساعت این کار بدون وقفه ادامه
میابد . دو باره ان را باز کرده و از حالت لوله ای خارج و پهن میشود . و هر
بار جاهای کم پشت ان اصلاح میگردد . باز و بسته شدن و افزودن پشم و
پیچیدن یک نمد انقدر ادامه میابد که مطابق خواسته و تشخیص مالنده ( انجام
دهنده توسط استاد کار مربوطه ) به ان درجه دلخواه کیفیت و کمیت کافی و
عالی برسد و در اینجا نمد آماده است و پس از یکی دو روز خشک شدن روانه
بازار فروش و یا به سفارش دهنده تحویل میشود . illha
ابعاد نمد : 2در
1/20 یا 30 و در طرح و به شکلهای دایره ای ،مربع ، مستطیل ، از 60 سانتی
شروع ، تا 2متر میرسد .نمد کول هم پس از قالب گرفتن بهمین منوال تهیه
میگردد و هر گاه فشرده و سفت شد طبق الگو برش خورده و استین و یقه و شکاف
شکمی ان را در آورده و بشکل نمد کولی قابل استفاده در می اید .
فواید
نمد بهر دو شکل "نمد ها به سبب نوع فشردگی از جنس پشم هیچ نیش گزنده ای
مانند مار عقرب قادر به نفوذ در ان نمیباشد حتی چوپانان گویند گلوله هم در
ان نفوذ نمی کند . ضد رطوبت ، برای جلوگیری از بیماریهای کمر درد و مفاصل ،
دیسک کمر غلظت خون ، روماتیسم مفید و قابل استفاده است . نمد مالی و تهیه
ان گفته میشود از زمان شاه عباس صفویه رواج یافته است . عشایر باصری در
مسیر گذر از این نواحی اغلب علاوه بر مرودشت ، رزقان ، و سایر شهر ها
بیشترین آمار خرید خود را از فتح اباد داشته اند و هنوز هم نمد های با قدمت
60 الی 70 سال در منازل عشایر موجود است . رنگ زرد ، صورتی سورمه ای ،
قرمز ، مشکی مورد پسند بوده است . البته عشایر بهترین پشم بره خود را پس
از چیدن تحویل می دادند و بهترین نمد را با طرح و الگو و حتی نام صاحب نمد
را بر ان نقش می انداختند ( در صورت تمایل ) . نوعی پاچه نمد هم تهیه می
گردد تا ساق پا و زانو را از زیر شلوار گشاد هر دو پا بپوشاند و در بازیهای
محلی ، چوب بازی ( ترکه بازی ) استفاده و از خطر ضربه حریف ترکه باز ها در
امان باشد . بهر حال نگذاریم این حرفه سنتی و مفید از گردونه تاریخ ایل ها
خارج شود . illha
قیمت واقعی نمد ها : تهیه یک نمد زیر انداز با ابعاد 2 در 1متر و 30 ، 2 روز کامل و مستدام طول
وقت
می برد . نوع زمینه سفید : 250000 تومان و سایر رنگها 200000 تومان
ارزش دارد و بفروش میرسد . در محل تهیه .تنها کارگاه تهیه نمد در فتح آباد
مرودشت توسط استاد کاران ، آقایان امان الله زارعی و علی اکبر زارعی . امان الله فرزند اکبر ، فرزند حسین ، فرزند الیاس بتر تیب به این حرفه مشغول بوده اند .
ضمنا
این پیشه سنتی و قدیمی ارزشمند و یادگار گذشتگان در این خانواده محترم
مورثی و از اجداد و نیاکان انان هنوز هم ادامه دارد . نگذاشته اند که از
یادها فراموش شود . اخیرا طبیبان طب سنتی برای درد های مفاصل روی به این
زیر انداز پشمی نمد آورده و سفارش می گیرند . بهتر است که
از این صنایع دستی هم حمایت کنیم . illha
یکی از نمد های قدیمی در کارگاه آقای زارعی 
بازدید از مزارع مستعد کشاورزی چغندر قند فتح آباد - مرودشت 
